Kauçuk Sözlüğü

A

• Akım : Pişmemiş kauçuğun veya ısıtılmış plastiğin kalıp ve çalışan sistem içinde kalıplama süreci boyunca hareket etme yeteneği
• Akışkan : sıvı yada gaz
• Akma/Sızma : Gerilim altında iken kauçuğun ilerleyen gevşemesi.Bu gevşeme sonuç olarak kalıcı deformasyona neden olur.
• Alev Dayanımı : Standart koşullar altında yanmaya dayanmayan materyalin yanma dayanımı.
• Anilin Noktası : Eşit hacimdeki saf anilin ile yağın birbiri içinde tamamen çözüldüğü en düşük sıcaklık o yağın analin noktasıdır.
• Anlık Deformasyon : Deformasyona neden olan yüklemenin çekilmesinden hemen sonra ölçülerek bulunan deformasyon.
• Antioksidant : Oksitlenmeyi geciktirici yada önleyici organik madde.
• Antiozonant : Elastomer dinamik veya statik olarak ozon tesiri altında kaldığında , ozonun etkilerinden görünen çatlamaları önleyen veya engelleyen madde.
• Aromatik Hidrokarbon çözücüler : Ana benzen yapısına sahip olan çözücüler.
• Aromatik olmayan : Petrol tipi yağ gibi düz zincirli organik yapılar.
• Aşınma : Sürtme, kazıma veya aşındırma gibi mekanik hareketlerle bir yüzeyi aşındırma/yıpratma.
• Aşınma Direnci : Kauçuk karışımının mekanik aşınmaya karşı dayanma kabiliyeti.
• Asit Direnci/Asit Dayanımı : Asitlerin etkilerine direnme.
• Atmosferik Çatlama : Kauçuğun yüzeyinde oluşan çatlamalar.
• Atmosferik Dayanım : Oksijen, ozon, atmosferik kirlilik, sıcaklık dalgalanmaları ve ultraviole ışınlar gibi asmosferik şartlara dayanma kabiliyeti.
• Ayna Yüzey : Parlayan, cilalanmış yüzey.
• Az Pişme : Optimumdan daha az pişme derecesidir. Yapışkanlık, pişme hızındaki yavaşlık ve fiziksel özelliklerdeki düşüklük bunun göstergesi olarak açıklanabilir.

B

• Bağıl Nem : Sabit sıcaklıkta havada bulunan su buharı miktarının oranıdır.
• Banburi : Elastomer ile birlikte karışımda kullanılan dolgu maddelerini karışmak için kullanılan dahili karıştırıcının kendine özgü bir çeşidi.
• Basınç : Orijinal kesitin her birimne uygulanan baskı/kuvvet.
• Basınçlı Kalıplama : Kauçuk karışımının önyükleme yapıldığı kalıp modeli. Karışım normalde kalıp oyuğuna yerleştirilir ve şekil alması için kalıbın kapanmasıyla sıkıştırılır.
• Boşluk : Malzemenin/karışımın bulunmaması veya istenen yerde olmaması.
• Buhar : Atmosferik koşullar altında sıvı halinde bulunan sıvının gaz halidir.
• Buhar Basıncı : Kapalı bir kapta, belli bir sıcaklıktaki sıvı veya katı ile uygulanabilen maksimum basınç.
• Buharlaşma : Sabit haldeki sıvının buhar haline direkt dönüşmesi.
• Bükme : Milin dönme kuvveti.
• Burulma / Torsiyon Mukavemeti : Kauçuğun burulmaya/bükülmeye karşı dayanabilme/direnme yeteneği.
• Bütil : izopren ve iso-butilen den oluşan ikili polimer .

C

• Conta : Sıvı, akışkan ve gazın geçişini önlemek için kullanılan bir elastik eleman.

Ç

• Çapraz Bağlama Kimyasalları : Termoset kauçuk ürün formuna getirebilmek için polimer zincirlerini birbirine bağlayan kimyasalllar.
• Çatlama : Genellikle aşırı gerginlikten dolayı yüzeydeki keskin kırık yada yarık.
• Çekme : 1) Kalıp boşluğu ile bu kalıp boşluğunda üretilen ürün ebatları arasındaki orandır. 2) Havayla kurutma sonucu ortaya çıkan, çözülebilir akışkanların atılmasının neden olduğu conta hacminin azalması.
• Çekme Dayanımı : Bir birim alanındaki kauçuk numunesinin kopmasına neden olan kuvvet .

D

• Dinamik Conta : İzafi hareket halinde olan parçalarda sızdırmayı önleyen conta.
• Dinamik/Hareketli : Elastomerik parçanın hareketli bir ortamda veya temasta olduğu hareketli parça ile beraber uygulanması.
• Doğal Kauçuk : Bitkisel kaynaklardan sağlanan ham veya arıtılmamış kauçuk
• Doğrusal genişleme : Herhangibir doğrusal yönde veya tüm doğrusal boyutlarda ortalama genişleme.
• Durometre : (A)Kauçuğun sertliğini ölçen bir araçtır; Kauçuk yüzeyindeki bir çentik noktasına nüfüz etme direncini ölçer;(B) Kauçuk sertliğinin sayısal verisidir.
• Düşük sıcaklık elastikiyeti : Kauçuk ürününün çatlamadan eğilip,bükülme ve esneme yeteneği

E

• Ek/Dolgu : Genellikle Kauçuk veya plastiğe kimyasal veya fiziksel olarak yapıştırılan l veya plastik tamamlayıcı parçalar.
• Ekstrüzyon/Kalıptan basma : Kauçuk karışımının bir kalıptan basınç altında akması veya şekil değiştirmesi.
• Elastomer : Büyük yada küçük şekil değişimlerinden sonra kendi orijinal şekillerine dönebilen elastik özelliklerdeki doğal yada sentetik malzemeler.
• Emme : Bir maddenin (sıvı,gaz veya buhar) diğer bir maddenin içine karışmasıyla oluşan fiziksel işleyiş.
• En; Genişlik : Kalınlık veya fitil kesiti veya kalınlığı.
• Enjeksiyon kalıplama : Isıtılmış plastik veya kauçuğun kalıp oyuğunda akışkan halde iken basınçla uygulanan kalıplama yöntemi.
• Epdm : Etilen-Propilen-Dien üçlü polimeri;Mükemmel ozon dayanımı ile bilinir.
• Esnek Çatlama : Tekrarlanmış bükme veya esneme sonrası ortaya çıkan yüzey çatlaması.
• Esneklik : Elastomerin , orijinal boyutunu ve şeklini değiştiren özellikler ortadan kaldırıldıktan sonra eski haline dönme yeteneğidir. Genellikle ortadan kaldırılan gücün kullanılan sıkıştırma gücüne oranı olarak açıklanır.
• Esneklik Katsayısı : Statik gerilimden farklı olarak deformasyona direnme ölçeklerinden bir tanesi.
• Esneklik Ölçüsü : Genellikle düşmüş ve sıçramış kütlenin dikey dönüşünün yüzdesi olarak esnekliğin/yaylanmanın ölçümü.
• Esneme dayanımı : Kauçuk parçanın hareketli bükülme basıncına dayanma yeteneği.

F

• Fazla Sertleşme/Pişme : İstenen bazı özelliklerin bozulmasına yol açan optimum pişme derecesinden daha fazla pişirme.
• Flok : Lifli dolgu maddeleri bazen kauçuk karışımı içinde kullanılır.

G

• Gaz Atma : Kauçuğun veya karışım içersindeki diğer malzemelerin içersinde bulunan gazın kontrollü bir şekilde dışarıya atılması.
• Gaz Çıkarma : Buhar veya gaz halindeki uçucu bileşenlerin karışımın bulunduğu boşluk içersinde anında salıverilmesidir.
• Gaz geçirgenliği : Bir maddenin basınç altında gaz geçirme derecesi.
• Gerçek Boyut : Toleranslarınında içinde olduğu bir ürünün gerçek, güncel boyutları.
• Gerilme Gevşemesi : Sabit zaman ve sabit bir gerilmedeki baskı azalması. (Viskoelastik tepki)
• Gerinim : Güçten/sıkıştırmadan kaynaklı sapma.
• Gözenek;Hücre : Kısmi olarak duvarlarla çevrilmiş küçük tek oyuk.
• Gözeneklilik : Delikli/gözenekli oluş hali veya kalitesi.
• GRS : Bakınız SBR
• Güneş Çatlamaları : Dolaylı veya direkt güneş ışına maruz kalmanın neden olduğu çizikler, çatlaklar veya sıyrıklar.

H

• Hacim Değişimi : Contanın sıvıya batırılması sonucu hacmindeki değişimdir ve orijinal değere orani ile tanımlanır.
• Hacim Şişmesi : Akışkanın şişirme hareketinin neden olduğu fiziksel boyutlardaki artış.
• Hafıza : Materyalin deformasyon sonrası original şekline dönme eğilimi.
• Hava ile Pişirme : Pres veya buharla vulkanizasyondan farklı olarak kauçuk ürünlerin hava içinde vulkanizasyonu.
• Havada Yaşlandırma Dayanımı : Çevrenin (havanın ) normal etkilerinden dolayı fiziksel özelliklerini kaybetmeye dayanım.
• Havayla Bozunma : Elastik veya plastik malzemelerde atmosferik şartların meydana getirdiği bozulma etkisi.
• Hızlandırıcı : Daha düşük sıcaklıkta veya kısa sürede elastomerin vulkanizasyonunu hızlandırmak amacı ile kullanılan madde.
• Hızlandırılmış Ömür Testi : Normal servis koşulları altında bozulma etkilerini kısa zamanda tespit edebilmek için tasarlanmış test şartları.
• Hızlandırılmış Yaşlandırma : Ozon, sıcaklık, oksijen ve ışığın zararlı etkilerini mümkün olduğunca kısa süre içinde öğrenmek için çeşitli kauçuklar üzerinde uygulanan testler.
• Hypalon : Klorla sülfatlanmış polietilen için Dupont ticari adı;Elastomer.

I

• Isıl Genleşme : Isı artışının neden olduğu genişleme; doğrusal yada hacimsel olabilir.
• Izopren-Akrilonitril Kauçuk : 34% civarında ACN içeren düşük plastiklikteki ikili polimer.

İ

• İletken Kauçuk : Elektriği geçirebilen kauçuktur. Genellikle statik elektriği iletmek için kullanılan kauçuk ürünlerde uygulanır.
• İstatistiksel Proses Kontrolü : Süreçlerin devamlılığını pekiştirmek ve kapasitesini arttırmak için istatistiksel tekniklerin süreler ve çıktıları üzerinde kullanımı.

K

• Kabarcık : Vulkanize olmuş kauçuk parça yüzeyinde ve kesitinde görülen hava boşlukları.
• Kalender : Çelik merdaneler arasında kauçuğu plaka/yaprak haline getirmek için kullanılan makine.
• Kalıcı Deformasyon : Basınç yükü kaldırıldıktan sonra kauçuk numunesinin orijinal boyutuna dönüşememesinin ifadesidir.
• Kalıp Yağı : Pişmemiş/ham kauçuğun kalıp oyuna girişinden önce kalıp yüzeyine sürülen, pişmiş kalıp parçasının hareketini kolaylaştırmaya yarayan malzeme.
• Kanal kapağı/subap : Transfer kalıbının veya enjeksiyon içinde bulunan oyuktaki materyalin akışını sağlayan delikler/ağızlar.
• Kaplama : Kauçuk ve alt katman arasında kimyasal yapışma meydana getirmek için kimyasal astarlar veya yapıştırıcılarla oluşturulan uniform tabaka.
• Karışım : Kullanılabilir kauçuk ürünü meydana getirebilmek için polimerlerin ve diğer bileşim maddelerinin karışımına atfedilen terim.
• Kauçuk : Bakınız Elastomer
• Kaydedici : Kalıp içindeki plakaların/tabakaların hatasız eşleştirilmesi
• Kesit : Doğru açıyla kesildiğinde contanın iç yapısını gösteren görünüş
• Kimyasal Yapıştırma : Kalıplama öncesinde özel yapıştırıcılar uygulayarak kauçuğu ek parçaya yapıştırma yöntemi.
• Kırılganlık : Deformasyona bağı çatlama eğilimi.
• Kopma/Ayrılma : Bir ürünün herhangi bir bölümünün ayrılması veya devamsızlığı/kesikliği.
• Kopma/Koparma : Kayma hareketini başlatmak için kullanılan kuvvettir. Benzer kelime sürtünme ile de açıklanır. Aşırı kopma değeri yapışma dayanımının fazlalığına işarettir.
• Kopolimer : iki farklı monomerin bileşimini içeren polimer
• Korozyon : Katı maddenin aşınması genellikle le temas ettiği yerdedir.Asıl aşınma aracı iç yüzeyde tutulmuş sıvıdır/akışkandır
• Kusma : Üretimi tamamlanmış ürünlerin yüzeyinde bazen üretim ve depolama sonrası görünen sıvı ve solid yumuşatıcıların yüzeyde neden olduğu toza veya süte benzer tortu görüntüsü. Dış kaynaklı toz ile karıştırılmamalıdır.
• Kuvvetlendirici Kimyasal : Sıkıştırma,kopma ve diğer gerilim özelliklerini geliştirmek için elastomer içinde karıştırılmış kimyasal malzeme.

M

• Maksimum uzama : Bir materyalin kopmadan önce ne kadar uzayacağının ölçümüdür ve orijinal uzunluğuna oran ile tanımlanır.
• Mekanik Yapıştırma : Ek izdüşümleri, baskılar ve delik/çukurların kullanımı ile kauçuğu ek parçalara fiziksel yapıştırma metodu.
• Modülüs (Gerilim) : Belirli uzamadaki çekme gerilimi ( Elastomerler için uzama herzaman 100%dür.)
• Mooney Viskozitesi : Kesme Diskli Viskozimetre ile vulkanize edilmiş veya edilmemiş karışımın plastiklik ve akışkanlık değeri.

N

• Neopren : Kömür,tuz ve kireçtaşından hazırlanan kloropren polimeri.
• Nitril : Petrol akışkanlarına dayanımı, mükemmel fiziksel özellikleri ve uygun sıcaklık aralığından dolayı genellikle “O-RİNG”conta yapımında kullanılır.
• Nominal Ölçü : Onlu tabanda gerçek değere en yakın kesirli eşdeğer

O

• Oksidasyon/Oksitlenme : Karışım üzerindeki oksijenin, yüzey görünümünde veya fiziksel özelliklerindeki değişme ile ortaya çıkan reaksiyonudur.
• Oksijen Bombası : Yüksek bir sıcaklığa ısıtılarak oluşan yüksek bir basınçta oksijeni tutabilen bir çemberdir. Hızlandırılmış ömür testinde kullanılır.
• Optimum Pişme : Kauçuk parçadan istenen özelliklerin en uygun kombinasyonunu sağlayan pişme hali.
• Ozon Dayanımı : Genellikle çatlamaya neden olan güneşin bozucu etkilerine olan dayanma yeteneği.

Ö

• Ömür testi : Bir artikelin belirlenmiş tahrip edici koşullara veya kuvvetlere direnç süresini ve miktarını belirlemede kullanılan laboratuar test metodu.
• Özgül Ağırlık : Belirli bir sıcaklıkta, bir maddenin ağırlığının aynı hacimdeki suyun ağırlığına oranı.

P

• Parti, Yığın : Bir karışım sürecinin üretimi,bir defada alınan miktar
• Ph : Bir çözeltinin asit veya alkalin derecesini tanımlar.
• Pişme Sıcaklığı : Kauçuğun ürünün vulkanizasyon sıcaklığı.
• Pişme Sonrası : Sıcaklık faktörü kaldırıldıktan ve istenen pişim gerçekleştikten sonra vulkanizasyonun devam etmesi.
• Plastiklik : Sabit cisim deformasyona maruz bırakıldığında şekli bozulacaktır. Basınç kaldırıldıktan sonra toparlanma yoksa cisim tamamen plastiktir. Eğer toparlanma ani ve eksiksiz ise kütle tamamen elastiktir. İkisi arasında istenen farktır.
• Plastometre : Ham veya pişmemiş kauçuk karışımın plastikliliğinin ölçüm aracı.
• Polimer : Elastomer ile eş anlamlıdır. Bir veya daha çok monomerin birçok özgün birimlerinin birleşmesiyle şekillenen malzeme.
• Polimerizasyon /Polimerleşme : Bir yada daha fazla basit maddenin orijinal yapılarından tamamen farklı özelliklere sahip komleks malzemeye kimyasal yollardan dönüştürülmesi.
• Polüretan : Yüksek radyasyon, aşınma ve ozon karakteri ile bilinen organic madde.

R

• Raf Ömrü : Depolama esnasında zamanla ortaya çıkan malzeme özelliklerindeki değişim.

S

• SBR Stiren-Butadien Kauçuk : Özellikleri tabii kauçuğa benzeyen , butadien ve stiren polimerlerinden oluşan ikili polimerdir.( Butadien, petrolün gaz hali olan bir maddedir;Stiren, Etilen ve Benzen’in tepkime ürünüdür.)
• Sentetik Kauçuk : Üretilmiş veya yapay elastomerler.
• Sertleşme : Bakınız Vulkanizasyon
• Sertlik : Standart sertlik ölçme aleti ile uygulanan bozma kuvvetine karşı olan dirençtir.
• Sertlik, Shore A : Shore A skalasında ölçülen kauçuğun Durometer sertlik değeridir. Sayı büyüdükçe malzemenin daha sertleştiği, sayı küçüldükçe malzemenin daha yumuşadığı anlaşılır.
• Servis : Karşılanan operasyon koşulları.
• Shore A : Bakınız Durometer
• Sıcaklık Aralığı : Karışımın fonksiyonlarını yerine getireceği maksimum ve minimum sıcalık limitleri .
• Sıcaklık Yaşlandırması : Yüksek sıcaklık sonucu ortaya çıkan fiziksel özelliklerdeki bozulma testi.
• Silikon Kauçuk : Çok geniş sıcaklık aralığında özelliklerini devam ettiren bir elastomerdir.
• Silindir : İçinde piston,silindir,mengene, rot veya milin bulunduğu sistem akışkanları tarafından kullanılan karışım boşluğu.
• Sınama/Tezgah Testi : Gerçekte kullanılması gereken test aletleri olmadan mevcut test ekipmanları ile tahmini olarak tasarlanan test koşulları ile yapılan başlangıç testleri.
• Sıvıda Batma : Bir artikelin sıvı içine tamamen kaplanacak şekilde yerleştirilmesi.
• Sızdımazlık oranı : Akışkanın (gaz yada sıvı) bariyeri geçtiği oran. Sızdırmazlık oranı bariyerden sızmış veya nufüz etmiş toplam miktarı içerir.
• Sızdırma : Yumuşatıcıların, vaksların veya benzer malzemelerin ince film tabakaları halinde yüzeyde görünmesi.
• Sızdırmaz Conta : Basınç altında sıvıların tutulması veya dışarıya sızdırmaması için kullanılan elastik malzeme. Genelde durağan conta olarak zikredilir.
• Skorç : Kauçuk karışımının Mooney Viskometer test aracı ile ölçülen pişme değeri.
• Soğuk Direnci : Servis şartlarında değişme olmadan soğuğun veya düşük sıcaklığın etkilerine dayanama yeteneği.
• Soğukta Akım : Basınç altındaki sürekli deformasyon.
• Soğukta Esneklilik : Önceden belirlenmiş zaman için önceden belirlenmiş düşük sıcaklığa maruz kalma esnekliği.
• Son Kalıpma : Vulkanizasyonda kalıp yüzeyi ile kauçuğun yakın teması tarafından kesintisiz yüzey meydana getirilir.
• Son Pişme : Bazı özel elastomerlerin vulkanisyon sürecinde ikinci adım.Parçaların karalılığını sağlar ve vulkanizasyon sürecinden kaynaklanan ürün ayrışmasını elimine eder.
• Statik Conta : İzafi harekete sahip parçalar arasında sızdırmazlık yapmak için tasarlanan parçalar.(Bakınız:conta)
• Sürtünme : Yüzey temasından kaynaklanan harekete direnç.
• Sürtünme (kopma ) : Hareket başlangıcında oluşan sürtünme.

Ş

• Şişme/Genişleme : Sıvıya batırmanın neden olduğu parçadaki hacimsel artış.

T

• Tanımlama : Conta yüzeyinde tanımlama amaçlı renklendirilmiş benekler veya ince çizgiler.
• Termoplastik Kauçuk : Vulkanizasyon gerektirmeyen, ısıtldığında yumuşayan, soğuduğunda sertleşen fakat bu esnada orjinal karakteristiklerinden çok az kaybeden kauçuk.
• Termoplastik/ısıl plastik : Tekrar tekrar ısıtıldığında yumuşayabilen ve ısı düşüşünde sertleşebilen plastik.
• Termoset : Kimyasal yöntem veya sıcaklık uygulanmasıyla pişirilerek erimeyen ve çözünmeyen hale getirilmiş elastomer veya plastik.
• Terpolimer : Kimyasal olarak birleştirilmiş üç farklı monomer içeren polimer.
• Titreşim Sönümleme : Elastomerin titreşim veya sarsılma enerjisini emme yeteneği.
• Transfer Kalıplama : Piston ve üst baskı kalıbının arasına yerleştirilen bir hazne içindeki kauçuk karışımının baskı kuvvetiyle kalıp kanallarından geçip kalıbın içini doldurmasıyla yapılan kalıplama metodudur.

U

• Uzama : Genellikle maksimum uzama anlamına gelir veya numune koptuğunda orijinal uzunluktaki artışın yüzdesidir.

V

• Vakum/Emme : Atmosfer basıncından daha düşük bir gaz ile meydana gelen boşluğa verilen terim.
• Viskozite : Sıvıların ve katı plastiklerin ani şekil değişimine karşı direnci, akmaya karşı direnç.
• Vulkanizasyon : Isı ve basınç kullanımı sonucunda kauçuk ve benzeri malzemelerin elastikiyetini ve dayanılıklığını arttırma işlemi.
• Vulkanizasyon Kimyasalları : Elastomerin vulkanize olmasını sağlayan malzemeler.

Y

• Yağ Dayanımı : Çeşitli yağların bozucu ve sişme etkilerine kauçuğun karşı koyma yeteneği.
• Yağ genişlemesi : Kauçuk parçanın yağ veya diğer akışkanları emmesinden doğan hacimsel değişimi.
• Yakıt (Aromatik) : Kauçuğun çok az şişmesine neden olan benzen veya aromatik hidrokarbonlar içeren yağ.
• Yalıtkanlık özellikleri : Elektriksel gerilmelerden dolayı delinmeye karşı bir materyalin direnç kabiliyeti. Bu özellik herbir mil kalınlığına uygulanan volt ile tanımlanır.
• Yanma : Ham karışımın proses esnasında optimum değerlerden farklı oranda pişmesi.
• Yapışım : Kauçuğun herhangi bir temas yüzeyine yapışma veya yapıştırma eğilimi.
• Yapışma : Yapışmak veya birbirine yapıştırmak
• Yapıştırma : a) Mekanik-fiziksel yöntemlerle , örneğin bir delik, kilit, zarf metodu gibi, iki malzemenin birbirine bağlanması. b) Önceden vulkanize edilmiş bir elastomerin başka bir nesneye uygun yapıştırıcılar kullanarak herhangi bir ısıtma işlemi yapmaksızın yapıştırılması . c) Bir elastomerin sıcaklık ve basınç uygulayarak başka bir yüzeye vulkanize edilerek yapıştırılması.
• Yaşlanma : Geçen zamanla fiziksel özelliklerin değişikliğe uğraması.
• Yayılma/Difuzyon : Kendine has moleküllerinin birbirine geçme hareketinden dolayı iki veya daha fazla maddenin karışımı. Gazlar solidlerden daha fazla yayılırlar.
• Yırtılma Dayanımı/Direnci : Kesilmiş numuneye gerilim uygulandığında sıyrık veya kesiğin oluşmasına karşı direnç.
• Yırtılma Mukavemeti : Belirli yapıdaki numunenin kopması için gereken kuvvet.
• Yumuşatıcı / Plastifiyan : Düşük sıcaklık özelliklerini geliştirmek, sertliği azaltmak ve prosesi kolaylaştırmak için elastomere eklenen ağır akışkan madde.
• Yuvarlak Conta : Sıkıştırma ve baskıyla sızdırmazlık meydana getiren yuvarlak kesitli elastik parça.
• Yuvarlaklık/Küresellik : Kalıplanmış bir kürenin, mükemmel bir küreye göre tolerans ölçüsü; ayrıca yuvarlaklık olarak tanımlanır.
• Yüzey Pürüsüzlüğü : Kullanım için kabul edilebilir yüzey pürüzsüzlük derecesi.Yüzey pürüzsüzlüğü sayı olarak ortalamalandırılır.Birim genellikle mikrometre veya mikroinç’tir.